Dünyanın birçok ülkesinde artık her 200 kişiden biri çölyak hastalığına adaydır. Belirtilerin her hastada aynı olmadığı bilinse de gluten duyarlılığı eskisine göre daha sık görülüyor. Çeşitli çölyak testleri ile tanı konulurken bazen hasta kendi hassasiyetinin farkına varabilir.
Yaşam boyu süren bir besin alerjisi olan çölyak hastalığı, ölümcül olmasa da yaşam standartlarını önemli ölçüde düşürüyor. Tedavi edilmediği takdirde kemik erimesi, demir eksikliği, deri döküntüsü gibi birçok farklı sağlık sorununa yol açabilir. Belirtileri diğer hastalıklara benzer olduğundan bazen tanı sürecinde akla ilk gelen hastalık olmayabilir ve bu da tanı sürecini geciktirir. İşte çölyak hastalığı hakkında merak edilenler!
ÇÖLYAK HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR? OLASI GLÜTEN HASSASİYETİNE NASIL KARAR VERİLİR?
Çölyak hastalığına buğday, arpa ve çavdarda bulunan besinler neden olur. Gluten adı verilen bir proteinin tüketimi sonucu ince bağırsaktaki hücrelerin zarar görmesi olarak tanımlanır. Bir bağışıklık sistemi hastalığıdır ve hemen her yaşta görülebilmektedir. Özellikle ailede çölyak hastalığı öyküsü olan yani genetik aktarımın aktif olduğu çocuklarda görülme olasılığı yüksektir.
Arpa, buğday, çavdar gibi tahıllarda bulunan ve son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz bir protein türü olan glutene karşı sindirim sistemimizin vücutta meydana getirdiği olağandışı reaksiyonların tamamı gluten duyarlılığından kaynaklanmaktadır.
ÇÖLYAK BELİRTİLERİ
karın şişmesi
Anemi
İshal
Kusma
Kabızlık
Açık renkli veya kötü kokulu dışkı, tuvalete gitme ihtiyacının artması
Karın ağrısı ve kramp
İştahsızlık ve gaz sancıları
kilo kaybı
Yorgunluk ve halsizlik
Kemik veya eklem ağrısı
Demir eksikliği
Baş ağrısı
Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
Ruh hali değişiklikleri, sonluluk ve depresyon
Kısırlık
Deri döküntüleri
Diş minesi sorunları
ÇÖLYAK HASTALIĞININ TÜRLERİ
Klasik Çölyak
Çoğunlukla bebeklerde gluten alımı başladıktan sonra kendini gösterir. Emilim ve sindirim bozuklukları ön plana çıkar. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği (kemik gelişim bozuklukları) ve kanama eğilimi (pıhtılaşma bozuklukları) sıklıkla görülmektedir.
Atipik Çölyak
Daha büyük çocuklarda ve 5-6 yaş üzeri erişkinlerde görülür. Çoğu zaman belirtiler hafiftir ve sindirim sistemi dışındadır. Boy kısalığı, diş minesi zayıflığı ve demir eksikliğinin yanı sıra tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma, karaciğer enzimlerinde artış ve kabızlık gibi tipik sindirim sistemi belirtileri de görülür. Bu hastalara tanı koymak çok zor olduğundan bu şikayetleri olan kişilere tanı koyarken dikkatli olunmalıdır.
Atipik Çölyak
Bu tür çölyak hastalığı irritabl bağırsak sendromuyla karıştırılabilir. Açıklanamayan demir, folik asit ve B12 vitamini eksikliği, kemik gelişimi sorunları, tekrarlayan karın ağrıları, karın şişliği ve serum albümin düzeyinde azalma gibi durumlarda da çölyak hastalığı akla gelmelidir.
Sessiz Çölyak
Herhangi bir şikayeti ya da semptomu olmayan bireylerin yakınlarında çölyak hastalığı tanısı konması sonucu aile taramalarında ya da başka herhangi bir nedenle yapılan tetkiklerde çölyak hastalığının ortaya çıkmasıdır.
Potansiyel Çölyak Hastalığı
Çölyak testlerinin olumlu sonuç verdiği ancak ince bağırsak biyopsilerinin normal veya minimal değişiklikler gösterdiği bir türdür. Gluten hassasiyeti ileriki yıllarda ortaya çıkabileceğinden düzenli tıbbi gözetim altında olunmasında fayda vardır.
Çölyak Dışı Gluten Hassasiyeti
Kanda çölyak hastalığına özgü antikorlar bulunmamasına rağmen kişinin gluteni tolere edememesi ve ince bağırsak dokusunda hasarın oluşmaması durumudur. Toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde çölyak dışı gluten duyarlılığına rastlanıyor.
